Opieka ginekologicznaosób LGBTQIAw Małopolsce
O projekcie
Projekt stanowi analizę stanu opieki ginekologicznej osób LGBTQIA w zakresie dostępności i jakości opieki oraz stanu wiedzy wśród specjalistów ginekologii. Projekt jest odpowiedzią na potrzeby społeczności – z danych zebranych przez organizację wynika, że opieka ta nie jest obecnie adekwatna. Przyczyną tej sytuacji może być brak regulacji w kwestii dostępności opieki ginekologicznej m.in. dla osób niecisnormatywnych czy brak adekwatnej wiedzy przekazywanej podczas studiów medycznych. Odpowiedzią naszej organizacji jest edukacja, zwiększanie świadomości oraz dostępności poprzez badania ankietowe skierowane do specjalistów ginekologii i społeczności i ich analizę.
Materiał uzyskany podczas analiz posłuży stworzeniu mapy osób i placówek przyjaznych osobom LGBTQIA oraz przygotowaniu części edukacyjnej – webinarium dla personelu medycznego, szkoleń dla studentów kierunków medycznych oraz raportu wraz z broszurą dobrych praktyk które zostaną przedstawione na konferencjach specjalistycznych.
Dlaczego to tak ważne?
Inkluzywna opieka ginekologiczna, to opieka dostępna dla wszystkich – także osób LGBTQIA.
Ponad 1/5 osób LGBTQIA nie korzysta z regularnej opieki ginekologicznej. Nieco ponad 50% osób korzystających zmienia gabinet i lekarza/lekarkę. Wśród czynników wpływających na rzadsze korzystanie bądź rezygnację z korzystania z takiej opieki, znajdują się m.in. bariera finansowa, ograniczona dostępność usług i obawa przed badaniem ginekologicznym. Co 7. osoba jako przyczynę wskazała również małe zaufanie do personelu medycznego.
Nieco ponad połowa osób jest zadowolona z obecnej opieki ginekologicznej, brak satysfakcji zaś deklaruje nieco ponad 1/5 badanych. Brak satysfakcji z usług powiązany może być z doświadczaną dyskryminacją. Co 10 osoba doświadczyła w gabinecie dyskryminacji z uwagi na orientację seksualną, tożsamość płciową bądź zróżnicowane cechy płciowe, zaś 7,6% osób twierdzi, że mogło jej doświadczyć.
Z kolei wśród przyczyn skłaniających do wizyt w gabinetach znalazły się m.in. regularna kontrola czy konieczność uzyskania recept na antykoncepcję. Aż 65% osób badanych korzysta z usług celem profilaktyki, co świadczy o relatywnie wysokiej świadomości konieczności wykonywania badań kontrolnych, m.in. cytologii i USG. Co warte zauważenia, mimo że antykoncepcja to jeden z głównych powodów dla aż 38% osób badanych, znacznie mniej osób jako powód wskazało profilaktykę infekcji przenoszonych drogą płciową, tj. 19,4%. Wynik ten, kontrastujący z poprzednim, sugeruje relatywnie niski poziom świadomości osób LGBTQIA o ryzyku infekcji przenoszonych drogą płciową.
Badanie zjawiska dyskryminacji w gabinecie ginekologicznym
Ważną częścią projektu było badanie – zarówno lokalnej społeczności LGBTQIA, jak i ginekologów i ginekolożek. Ankietę internetową, w której społeczność pytana była m.in. o doświadczenia podczas korzystania z opieki ginekologicznej, czy satysfakcję i potrzeby, wypełniło ponad 500 osób. Przygotowano także ankietę dla specjalistów i specjalistek, pogłębioną wywiadami indywidualnymi.
W raporcie znajdziecie podsumowanie badań, jak i rekomendacje, zarówno dla ginekologów i ginekolożek, jak i instytucji.
Dla personelu medycznego
Chcesz świadczyć inkluzywną opiekę w gabinecie?
Zastanawiasz się jak uwzględnić potrzeby osób LGBTQIA w swoim gabinecie?
Masz potrzebę poszerzenia wiedzy w tym zakresie?
Mamy świadomość, że treści dotyczące osób LGBTQIA w aspekcie opieki zdrowotnej, w tym ginekologii, nie znajdują się w curriculum na żadnym etapie kształcenia zawodowego. Chcemy uzupełnić tę lukę.
Zapraszamy wszystkie osoby specjalizujące się w ginekologii do zapoznania się z treścią szkolenia, które odbyło się 24 listopada 2022 r. Szkolenie poprowadził prof. dr hab. Krzysztof Nowosielski – ginekolog-położnik, ginekolog-onkolog i seksuolog.
Dla osób studiujących na kierunkach lekarskich
Jak stworzyć przyjazny osobom LGBTQIA gabinet ginekologiczny?
Dobra i inkluzywna opieka ginekologiczna to również edukacja – nie tylko personelu, ale również społeczności – chcemy zwiększać świadomość dotyczącą zdrowia seksualnego i zachęcimy do lepszego dbania o nie.
Stosowne oznaczenie
Przyjazny osobom LGBTQIA gabinet ginekologiczny powinien być adekwatnie oznaczony i opisany – zarówno na stronie internetowej, portalach specjalistycznych czy mediach społecznościowych, jak i w samym gabinecie. Najważniejsze kwestie, z punktu widzenia osób pacjenckich, to:
- Jakie grupy osób mogą oczekiwać akceptującego przyjęcia w gabinecie (np. „Gabinet jest przyjazny osobom LGBTQIA” lub „Nasze usługi kierujemy także do osób LGBT”);
- Jakie konkretne usługi, związane ze szczególnymi potrzebami osób LGBTQIA, są oferowane, np. kompleksowe badanie przed rozpoczęciem terapii hormonalnej, profilaktyka STI u kobiet mających kontakty seksualne z kobietami oraz prowadzenie badań profilaktycznych u osób interpłciowych;
- Czy lekarz/lekarka posiada wiedzę i umiejętności (zdobyte np. na studiach, kursach dokształcających lub konferencjach specjalistycznych) na temat opieki ginekologicznej dla osób LGBTQIA.
Zapytaj się o tożsamość
Tożsamość płciowa, orientacja psychoseksualna i cechy płciowe nie powinny być zakładane bez uprzedniego zapytania się o nie. Dopytanie o nie zaś może pomóc uwzględnić szczególne potrzeby tych osób w świadczonej opiece.
Znaj potrzeby społeczności
Świadomość szczególnych potrzeb osób LGBTQIA, które wynikają z m.in.:
- uwarunkowań anatomicznych i biologicznych (np. zróżnicowanie cech płciowych, stosowanie substytucji hormonalnej, przejście przez zabiegi neowaginoplastyki i rekonstrukcji klatki piersiowej),
- podejmowanych kontaktów seksualnych (np. najczęstsze STI występujące u kobiet mających kontakty z kobietami oraz profilaktyka zakażeń, stosowanie antykoncepcji hormonalnej u osób transmęskich),
- sposobu planowania rodziny (przygotowanie do zapłodnienia pozaustrojowego lub nasieniem dawcy za granicą w przypadku kobiet w relacjach z kobietami, przygotowanie do rodzicielstwa biologicznego u osób transmęskich w relacjach z osobami transżeńskimi bądź mężczyznami cispłciowymi).
Pogłębiaj swoją wiedzę
Dokształcanie się w sprawdzonych miejscach i ośrodkach, korzystanie ze źródeł tworzonych przez społeczność LGBTQIA.
Dla społeczności LGBTQIA
Znaj swoje prawa pacjenckie
- Mimo że w dokumentacji medycznej znajdują się Twoje dane zgodne z dokumentem tożsamości, masz prawo wymagać zwracania się do Ciebie przez personel medyczny oraz niemedyczny (rejestracja, salowe itd.) imieniem i zaimkami przez Ciebie preferowanymi.
- W przypadku pozostawania w związku jednopłciowym, możesz wpisać swoją osobę partnerską jako osobę upoważnioną do otrzymywania informacji o Twoim stanie zdrowia i dostępu do dokumentacji medycznej. W przypadkach nagłych, gdy nie było możliwości wpisania osób, zgodnie z art. 31 ust. 6 ustawy o zawodach lekarza i lekarza dentysty lekarz udziela informacji osobie bliskiej tj. nie tylko osobom pozostającym w związku małżeńskim, ale również osobom pozostającym we wspólnym pożyciu.
- Przebywasz na oddziale ginekologicznym jako osoba transmęska? Poproś o osobną salę oraz zapewnienie prywatności.
- W przypadku odmowy świadczeń przez personel medyczny (w tym zapisania na wizytę ginekologiczną jako osoba transmęska), masz prawo do otrzymania pisemnego uzasadnienia odmowy.
Po więcej informacji sięgnij do:
Federacja na rzecz Kobiet i Planowania Rodziny
Profilaktyka STI
Zakażenia przenoszone drogą płciową (STI) mogą dotyczyć wszystkich osób aktywnych seksualnie. Niestety, w dyskusji o profilaktyce STI mówi się praktycznie wyłącznie o osobach cisheteronormatywnych bądź cispłciowych MSM (mężczyznach mających kontakty seksualne z mężczyznami).
Do zakażeń HIV, kiłą, chlamydią, rzeżączką, HPV i innymi patogenami, może dojść w niezabezpieczonych prezerwatywą/chusteczką oralną/rękawiczką jednorazową kontaktów seksualnych, w tym także przy wspólnym używaniu gadżetów erotycznych bez stosowania w/w zabezpieczeń.
Jeśli wydarzy się taka sytuacja, warto udać się na badanie po odpowiednim czasie (np. 6 tygodni w przypadku HIV i kiły).
Lista punktów konsultacyjno-diagnostycznych, w których bezpłatnie i anonimowo wykonasz test na HIV dostępna jest tutaj:
Krajowe Centrum ds. AIDS
Istnieje także możliwość uzyskania tzw. profilaktyki przed- i poekspozycyjnej HIV (PrEP i PEP). Obecnie coraz więcej osób praktykuje dzielenie się informacją o wynikach swoich badań z osobami, z którymi planują mieć kontakty seksualne.
Dowiedz się czy PrEP to metoda dla Ciebie
Masz pełne prawo poprosić osobę partnerską o wyniki jej badań w kierunku STI. Świadoma zgoda na seks (consent) dotyczy także naszego zdrowia.
Ciąża
Część osób LGBTQIA planuje i zachodzi w chciane ciąże. Kwestia zarówno ciąży, jak i aborcji, dotyczyć może osób, które mają macicę i jajniki oraz nie posiadają żadnych nieprawidłowości w ich funkcjonowaniu.
W przypadku związków jednopłciowych, istnieje możliwość samodzielnego zapłodnienia nasieniem anonimowego dawcy (część osób sprowadza nasienie zza granicy, np. Danii), zapłodnienie in-vitro (niedostępne w Polsce), co-parenting z osobą produkującą nasienie.
Więcej o doświadczeniach tęczowych rodzin można przeczytać tu:
ILGA Europe. Prawa tęczowych rodzin w Unii Europejskiej
Grupa dla tęczowych rodzin w Polsce
W przypadku osób transżeńskich decydujących się na substytucję hormonalną, zalecane jest wcześniejsze zamrożenie nasienia, u osób transmęskich zaś nie ma konieczności zamrażania komórek jajowych (rekomendowane jest jednak odstawienie testosteronu zaraz przed staraniem się o ciążę).
Aborcja
Osoby LGBTQIA także mogą i decydują się na aborcję.
Poza wyjazdem za granicę na zabieg chirurgiczny (przyjazną kliniką osobom trans i enby jest klinika w Amsterdamie), istnieje możliwość bezpiecznego przerwania ciąży w domu za pomocą tabletek (mifepristonu i misoprostolu).
Tabletki można zamówić bezpiecznie ze strony WHW (przyjaznej osobom LGBTQIA).
Wykazano nieznaczną interakcję mifepristonu z testosteronem, nie powinno to jednak mieć wpływu na przebieg aborcji farmakologicznej u osób transmęskich.
Gdzie uzyskasz więcej informacji:
Aborcja Bez Granic
Masz Wybór
Women Help Women
Medyczne działania afirmujące płeć (MDAP)
Medyczne Działania Afirmujące Płeć (MDAP) obejmują m.in. substytucję hormonalną (preparatami estradiolu, testosteronu oraz blokerów testosteronu), stosowanie tzw. blokerów dojrzewania, a także zabiegi chirurgiczne (np. panhisterektomię, rekonstrukcję klatki piersiowej, neowaginoplastykę).
Przed włączeniem testosteronu, a także w trakcie substytucji hormonalnej, zalecane jest przeprowadzenie badania ginekologicznego, a następnie prowadzenie badań kontrolnych. Testosteron ma wpływ na strukturę tkanek pochwy, może także mieć wpływ na tkanki macicy i jajników.
Z zabiegów chirurgicznych z obszaru ginekologii, dostępne są: histerektomia, owariektomia i panhisterektomia (dostępne w ramach NFZ po prawnej zmianie oznaczenia płci) oraz labioplastyka i neowaginoplastyka. W przypadku labioplastyki (z ordchidektomią) i neowaginoplastyki, zalecane jest udawanie się na regularne kontrolne badania ginekologiczne.
Warto pamiętać, że zróżnicowane cechy płciowe (w przypadku osób interpłciowych) nie mogą być powodem odmowy wykonania badania ginekologicznego przed rozpoczęciem substytucji hormonalnej.
Więcej informacji uzyskasz:
Projekt tranzycja.pl
Onkologia
Najczęstszymi schorzeniami z zakresu ginekologii onkologicznej są mięśniaki macicy, polipy trzonu macicy czy torbiele jajników. Mają one charakter łagodnych zmian. Należy jednak pamiętać o raku sutka, raku jajnika oraz raku macicy. Regularna kontrola w postaci samobadania gruczołu piersiowego powinna być wykonywana przez wszystkie osoby. W przypadku osób transmęskich po zabiegu usunięcia gruczołów piersiowych badanie takie może nie być technicznie możliwe, jednak z racji możliwości pozostania rezydualnej tkanki gruczoły w ścianie klatki piersiowej, zaleca się regularną kontrolę w postaci USG.
W przypadku osób z macicami i pochwami, wskazane jest regularne wykonywanie cytologii – nie rzadziej niż co 3 lata. W przypadku towarzyszącego zakażenia HIV lub HPV wsakazne jest wykonywanie badania raz na rok.
W przypadku HPV istnieje możliwość zaszczepienia się szczepionką 2-, 4- lub 9-walentną (określa to, przed iloma typami HPV chroni szczepionka). Niestety, obecnie szczepienia dla osób dorosłych nie są refundowane. Co ważne, zakażenie którymkolwiek z typów HPV nie jest przeciwwskazaniem do szczepienia.
Mapa gabinetów przyjaznych osobom LGBTQIA
